ตอนที่24 ปลาคาร์ฟและวันเด็กผู้ชายสองสิ่งที่แยกกันไม่ได้

4.ปลาคาร์ฟและวันเด็กผู้ชายสองสิ่งที่แยกกันไม่ได้

หากพูดถึงเดือนกรกฎาคม   หลายๆคนคงจะคุ้นเคยกับธงประคาร์ปที่ปลิวอย่างสวยงามตามห้างที่ขายของญี่ปุ่นหรือร้านอาหารญี่ปุ่นในไทยบางร้าน รวมถึงถ้ามีโอกาสได้ไปญี่ปุ่นชาวงนี้ก็เห็นบ้านคนญี่ปุ่นมากมายที่ประดับธงปลาคาร์ป เคยสงสัยกันไหมมันคืออะไรแล้ว และมีความหมายอะไร ต่อจากครั้งที่แล้วที่ได้เล่าถึงเทศกาลฮินะไปแล้ว วันนี้เราจะเล่าเรื่องของวันเด็กผู้ชายของญี่ปุ่นกันว่าในนี้เขาทำอะไรกัน และมีอะไรน่าสนใจบ้าง

 Creditภาพ: https://www.cecile.co.jp/genre/g2-1-FN-KD/article104/

ปัจจุบันที่เปลี่ยนไปของวันเด็ก

ต้องเล่าก่อนว่าญี่ปุ่นสมัยก่อนนั้นจะมีประเพณีที่ถ้าเลขวันกับเดือนซ้ำกันและเป็นเลขคี่จะเป็นวันที่ต้องไล่สิ่งไม่ดีออกจากบ้าน และเรียกสิ่งดีๆเข้ามาแทน หรือที่เรียกกันว่าวันโกะเซ็ตกุ (節句) และแต่ละวันก็จะมีสิ่งที่ต้องทำ ของที่ต้องทาน และของสิ่งของมงคลที่จะต้องนำมาประดับบ้านที่ต่างกันไป แต่สมัยก่อนนั้นยังไม่ได้มีการเชื่อมโยงวันเหล่านี้ให้มีความหมายอื่นมากกว่านั้น โดยเพิ่งจะมาโยงให้เป็นวันเด็ก วันเด็กผู้หญิง หรือวันทานาบาตะ ภายหลังสงครามโลกครั้งที่ สองนี่เอง

ความหมาย ดอกไม้ และของกิน

สำหรับวันเด็กนั้นหนึ่งในของที่ถือว่าขาดไม่ได้ก็คือดอกไอลิส ที่ภาษาญี่ปุ่นเรียกว่าดอกโชบุ (菖蒲)นั่นเอง และจากที่ดอกไอลิสนี้มีน่าตาคล้ายกับหมวกซามูไร และ คำว่าโชบุก็สามารถพ้องเสียงกับโชบุที่แปลว่าชัยชนะ ในวันที่ 5 เดือน กรกฎาคม นี้จึงถูกโยงเข้ากับความเป็นผู้ชายขึ้นมา ทำให้ภายหลังวันนี้ถูกตั้งขึ้นเป็นวันเด็กของญี่ปุ่น เพื่ออวยพรให้เด็กผู้ชายเติบโตขึ้นอย่างแข็งแรง มั่นคง และมีความสุข รวมถึงขอบคุณผู้เป็นแม่ที่ให้กำเนิดด้วย  นอกจากนี้ก็จะมีการทานโมจิต่างๆ ชิมาคิ(คล้ายๆข้าวต้มมัด) เพื่อเป็นสิริมงคล และการแช่น้ำร้อนที่ใส่ใบของดอกไอลิสไปในน้ำ เพราะว่ากันว่าใบนี้จะช่วยให้ร่างกายแข็งแรงไม่เป็นหวัดในช่วงเปลี่ยนฤดูนั่นเอง 

   
Creditภาพ http://www.florafavor.com

ปลาคาร์ฟสัญญลักษณ์แห่งความแข็งแกร่ง

สังเกตตามความเชื่อของทั้งจีนและญี่ปุ่นว่าปลาคาร์ปมักอยู่ในเรื่องราวที่เกี่ยวกับความอดทน แข็งแกร่ง และไม่ย่อท้อต่ออะไรง่ายๆ อย่างตำนานที่ว่าเมื่อปลาคาร์ปว่ายทวนน้ำตกจนถึงยอดได้ก็จะสามารถกลายเป็นมังกรในสุด ญี่ปุ่นที่ได้อิทธิพลของจีนจึงนิยมที่จะชักธงปลาคาร์ปไว้หน้าบ้าน โดยความเชื่อนี้ถือเป็นเรื่องปกติของตระกูลนักรบของญี่ปุ่นเพื่อให้เด็กชายที่เกิดมาแข็งแรง อดทน และ มีดวงในการรบตั้งแต่ยุคเฮอันซึ่งยาวนานมาเป็นพันปีแล้ว จากนั้นวัฒนธรรมนี้ก็ได้ส่งต่อมายังคนธรรมดาในที่สุด และยังมีรายละเอียดที่ต่างกันออกไปตามแต่ละจังหวัดอีกด้วย อย่างเช่นถ้าเป็นแถบโทโฮคุ ธงปลาคาร์ปก็เป็นธงผ้าแนวตั้งเหมือนที่เห็นกันในหนังย้อนยุคญี่ปุ่น โดยจะไม่ได้เป็นผ้าทรงกระบอกเหมือนทั่วไป หรือถ้าเป็นแถบชิโกกุธงก็จะเป็นธงสี่เหลี่ยมผืนผ้าแนวตะวันตกเหมือนธงชาติ

นอกจากนี้เราจะเห็นเรื่องเล่าเกี่ยวกับปลาคาร์ปถูกนำมาใช้ใน pop culture หลายๆอย่างไม่ว่าจะเป็น อนิเมะ เกม หรือมังงะต่างๆด้วย

Creditภาพ:shutterstock.com

โดยรวมแล้ววันนี้ก็ถือเป็นอีกหนึ่งวันที่มีความน่าสนใจมากๆ เนื่องจากมีการเชื่อมโยงกับธรรมชาติของญี่ปุ่นได้ชัดเจนมาก อย่างเรื่องการเตรียมพร้อมช่วงเปลี่ยนฤดูกาล หรือ การโยงการเติบโตของเด็กๆเข้ากับปลาคาร์ป ซึ่งถือเป็นอีกหนึ่งจุดเด่นของญี่ปุ่นเลยก็ว่าได้